New York: Empire Statek 75 urte.

Atzo aipatutako langile horietako askok eraiki zuten, duela 75 urte, Empire State etxeorratza. Azkar egin zuten, 13 hilabetean, hiriko eta munduko eraikinik altuena: 102 solairu eta 443 metro. Depresioaren urteak ziren eta bertan lan egin zuten 3.400 langileak prest ziren lau xentimoren truke edozein lan egiteko. Segurtasun neurririk gabe, kaskorik eta uhalik gabe ibili ziren langileak bertan. William Lamb arkitektoak diseinatu zuen eta 41 milioi dolar kostatu zen. Baina nortzuk izan ziren langileak? Zergatik ez ditu inork gogoratzen bertan eraikuntzan hildakoak?

Eraikin honen eta Chrysler eraikinaren arteko lehia gogorra izan zen, nork baino nork altuagoa eraiki ibili baitziren 30eko urteetan, krisiaren erdian, Walter Chrysler eta John Raskob (General Motorseko jabea). Azken honek irabazi zuen lehia eta 1974 arte hiriko eraikinik altuenaren markari eutsi zion Empire Statek. Zeppelinen aireportua izateko pentsatu zuten, baina ez zen segurua eta ideia baztertu zuten berehala.

Bosgarren etorbidean, hiriko gunerik onenean kokatua, hasieratik erdi hutsik egon da eta gaur egun enpresak beldur dira, eta horregatik bulegoen %17 alokatu ezinik dabiltza jabeak, Manhattan-eko eraikinik altuena eta esanguratsuena erasoren baten xede izan litekeelako. Argazki batzuk ipini ditut Flickr-en efemeridea gogoratzeko. Goikaldetik eta gauez ateratako pantaila hondoa ere jarri dut, 1280×800 pixeleko eramangarrien pantaila panoramikoetarako.