Hamar urte igaro dira Lacandona oihanetik indigenen altxamendu ezezagun baten berria iritsi zitzaigunetik. 1994ko urtarrilaren 1ean askok estrainekoz Chiapas eta Internet hitzak estrainekoz entzun zituzten, orduz gero sarri elkarrekin aipatuak izan diren hitz bi. Orduraino soilik eremu akademikoan zabalduta zegoen Internet sarea gizarteratzeko bere lehen urratsak ematen ari zen eta EZLNren altxamendua sareko lehendabiziko komunikazio fenomenoa bihurtu zen.
Ez zen kasualitatea izan zapatistak Neoliberalismoak, NAFTA ituna indarrean jarriz, Mexikori haginkada egiten zion egunean bertan matxinatzea. Izan ere, bere ekintzen komunikazio arloa, pedagogia eta propaganda ondo lotu dute zapatistek efektu kolpe bakoitza eman ordurako. Horregatik batzuek, zapatistak gutxietsi nahirik, gerrilla mediatikoa izatea leporatu badiete ere, ondo dakite tiroka hasi balira zer gertatuko zen. Milaka lagun oihanean sarraskituta hiltzeak, inork jakingo ez balu, ez lukeela zentzurik. Munduaren arreta erakarri nahi zuten eta lortu dute, Chiapasen eta Mexikon, funtsean, gaur egun indigenen egoera lehengo bera bada ere.
Blokeen amaieraren ostean krisian zegoen ezkerraren borrokari elementu berriak ekarri dizkio mugimendu honek: kultura indigenen defentsa eta hizkuntza eta komunitate gutxituen garrantzia. Kultura aniztasunaren defentsa kontrajarri diote globalizazioak dakarren kultura uniformetasunari. Kultura indigenei bizkarra emanda bizi zen ezkerreko lagun askori begiak zabaldu dizkiote zapatistek. Neoliberalismoaren izaeraz eta haren ondorioez ohartarazi dute eta egun hain bizirik dagoen globalizazioaren aurkako mugimendua pizteko txinparta izan dira. Pizgarri funtzio horri esker, egun mundu osoan globalizazioaren aurka mobilizazioak egiten dira. Mugimendu horietan erreferentzia argia da Chiapas eta haren inguruan garatutako eta eztabaidatutako kontzeptuak.
Altxamenduaren hamar urteok eta EZLNren 20. urteurrena ospatzeko Rebeldia aldizkariak prestatu duen webguneak argi erakusten du sareak eskaintzen dituen aukerak profitatzen dituztela zapatistek eta euren aldekoek. Webgune honetan, 20 y 10 kanpainiari buruzko informazioa ezezik, afitxak eta irratietan erakusteko iragarkiak eskura daitezke, Marcos komandanteordeak idatzitako ipuinak, artelanak…
Baina ez da EZLNren eskutik jarritako baliabideak borroka horretan garrantzirik handiena izan duena. Izan ere, ezln.org webguneak ez dauka aparteko diseinu modernorik eta informazioaren aurkezpenak akatsak ditu erabilgarritasunari dagokionez. Sarearen antolaketa azkar ulertu zuten zapatistek eta garrantzia eman zioten elkartasun sare telematiko zabal bat osatzeari. Horretan, tresna bezala, posta elektronikoak izan du garrantzirik handiena, ondoren berri taldeek eta webguneek. Azken hauek, sarearen emendatzarekin batera, garrantzia hartu dute, baina baliabideak ez dira hemen inportanteena, sarea ulertzea baizik.
Rebeldia aldizkariak anekdota bat jaso du, elkartasun sareen deszentralizazioa eta bat-batekotasuna erakusten duena. Reclaim The Streets mugimenduak 1998ko ekainaren 18rako mundu mailako protesta jardunaldi baten deialdia e-postaz zabaltzen hasi zenean, sare horretako ekintzaile batek, Kate izena jarriko diogu, deialdiaren inguruko jakingarriak e-postaz bidali zizkion New Yorkeko talde anarkista bati. Hauek Chicagora berbidali zuten eta handik AEBetako hainbat hiritara zabaldu zen. Azkenik, proposamena Chiapaseko zapatista batzuenganaino heldu zen. Hauek Britainia Handiko lagun bati bidali zioten proposamena, testu hau gehituta: “Ikusi duzu proposamen hau? Ba dakizu zerbait ekintza horren inguruan? Aipatu lagun hori Kate zen, ordu batzuk lehenago proposamena New Yorkera bidali zuen neska bera. Mezuak munduari buelta eman zion, Interneten izaera ez zentralizatua eta biderkatzailea profitatuz.
Jada 1997an, gaiaren ikerketa sakon xamarrean Harry Cleaver-ek azpimarratu zuen EZLNk ez zuela zuzenean kanpainia telematikorik abian jarri. Aitzitik, beste batzuek zapatisten mezua aurretik zeuden zirkuitu batzuetan sartu zuten. NAFTAren inguruan, indigenen edo Hego Amerikaren inguruko informazioa trukatzeko sortuak zeuden berri taldeak eta posta zerrendak ziren. Cyberspace and the End of Foreign Policy?:Social Mobilization and the “Zapatista Effect” artikuluan, Cleaver-ek dioenez, “Mitoa da Marcosek oihanean ordenagailu eramangarri baten bidez EZLNren agiriak sarera igortzen zituela”. Agian egun horrela izango da, baina hasieran askoz baliabide eskasagoak zituen Marcosek horretarako. Inportanteena atzerrian zeuden lagun internautak eta jada osatuta zeuden elkartasun sareak izan ziren, AEBetan eta Europan batez ere. Gerora sortu ziren gaiari buruzko eztabaida taldeak sarean, fzln-l zerrenda kasu, batzuk Mexikon (UAM unibertsitatean) eta besteak munduko herrialde aberatsetan.
Geroztik, sareak berebiziko garrantzia izan du EZLNk deitu dituen ekimenak koordinatzeko, 1996an oihanean antolatutako topaketak edo 2001ean Mexiko DFra eginiko ibilaldia kasu. Mundu mailan bere borrokaren norabideaz galdetzeko sarearen bidez eginiko erreferendumean milioi bat lagunek eman zuten botoa eta zapatistek telematikoki esku hartu ahal izan dute mundu osoan hainbat gairen inguruan eginiko mobilizazioetan.
www.ezln.org
www.revistarebeldia.org
www.enlacecivil.org.mx
LABURRAK
Apostasia telematikoa
Fede katolikoari uko egiteari esaten zaio apostasia. Apostatak, umetan bataiatua izan zenez, nolabait eliza katolikotik bere izena kentzeko eskatuz idazkia zuzentzen dio bere gotzaiari. Bada, idazki hori Interneten egiteko laguntza ematen dio apostatari sortu den euskarazko webgune batek. Nork bere izen-abizenak, helbidea eta parrokiako datuak sartuta, neurrira eginiko gutuna sortuko digute, inprimatu eta gotzaiari bidaltzeko. Eliza katolikoak honelako eskaerei ez die jaramonik egiten, beraz, praktikan oso zaila da benetan eskaerak erantzunik izatea, baina aldarrikapen kanpainia moduan planteatzen dute webgunea sortu dutenek.
apostasia.webgune.net
Katalan-gaztelania itzultzailea
Gaztelania-katalan itzultzaile automatikoa ezarri du Interneten Alacanteko unibertsitateak, edonork doan edozein testu itzultzeko moduan. Oso tresna erabilgarria da, norabide bietan testu hutsak itzultzeaz gain, ANSI, RTF edo HTML testuak itzultzeko gai baita. Ez da hau sarean dagoen gaztelania-katalan itzultzaile automatiko bakarra, baina bai azkarrena (segunduko 1.000 hitzeko abiadurarekin) eta libreena. Webguneen URLak emanda, euren itxura grafikoa aldatu gabe itzultzen ditu eta chat berriketak itzultzeko sistema bat dauka.
www.internostrum.com
Irratiak entzungai
Gero eta irrati emisio gehiago entzun daitezke sarearen bidez. Duela egun batzuk hasi zen Bilbo Hiria Irratia bere seinalea Interneten bidez igortzen, baina urrunagoko irratiak ere gurean entzun ditzakegu. Esaterako, Kubako irrati ezagun bi hasi dira sarean emititzen, Radio Rebelde eta Radio Reloj mitikoak. Txinako irratiak ere, makina bat hizkuntzatan igortzen ditu bere programak.
www.bilbohiria.com
www.radiorebelde.com.cu
www.radioreloj.cu
cri.com.cn