Espioiak gure ordenagailuan

Segurtasunaren eta pribazitatearen aldeko legeak gorabehera, gure makinetan badira gure datu pertsonalen eta gure nabigazio ohituren berri ematen duten hainbat programa. Espioitza programa horiek sortu dituzten ezezagunei ematen diete gure informazioa eta ez dago zer dakiten edota dakitena nola erabiliko duten jakiterik. Hala ere, euren lana eragozteko nola funtzionatzen duten jakitea eta babes neurriak hartzea komeni da.

Sarean diren iruzurren artean molestagarrienak spam-a eta birusak dira, euren eragina agerikoa baita, baina gaur izurrite isilago bat aipatu behar dugu: spyware-a edo espioitza programak. Gure makinan instalatuta, isilpeko lana egiten dute bertan gordeta ditugun datu konfidentzialak, gu ohartu gabe, programaren egileari bidalita. Besteak beste idazten ditugun testuak edo bisitatzen ditugun webguneak zeintzuk diren, banku telematikoko edo posta elektronikoko gakoak… Aukera asko dituzte programa horiek, baina horrek ez gaitu paranoiara eraman behar. Hala ere, behin irakurri nuenez, “norbera paranoikoa izateak ez du esan nahi zelatatzen ez gaituztenik”. Horregatik, ahal den neurrian, gure ordenagailua spywaretik babesten saiatu behar gara.

Publizitatean izan zuen sorburua espioitza telematiko honek, shareware programetan. Doan banatzen diren programa komertzialak dira hauek, gustatuz gero norberak hartzen baitu lizentzia ordaintzeko konpromisoa. Hala ere, jende askok ordaintzen ez zuenez eta berehalako irabaziak ziurtatzeko xedez, adware-a sortu zuten. Programa hauetan publizitate bannerrak ageri dira programa erabiltzen ari garela. Doakoak dira baina publizitatea jasan behar dugu horren ordean eta lizentzia ordainduz gero bannerrak desagertuko dira.

Programatzaile batzuek publizitate banner horiek pertsonalizatu nahi izan zituztenean etorri zen arazoa, programa horietan ordenagailuetan erabileraren monitorizazio ahalmena sartuta, erabiltzaileon jardueraren araberako iragarki pertsonalizatuak erakusteko xedez. Hori egiteko, euren argudio nagusia zera da: bildutako informazio hori helburu estatistikoekin erabilia dela, ez dela erabiltzaileen jarraipen pertsonalik egiten. Erabiltzaileak, erabilera baldintzak onartuta, bere baimena ematen duela diote, instalatzerakoan informazio hori aterako dutela jakinarazten baitute inor gutxik irakurtzen dituen testu mordoilootan. Bitartean, erabiltzaile arruntok ez gara ohartzen programa lanean dagoenik ezta zer informazio biltzen duen ere. Halaber, ez dago informazio hori enpresa ezezagun horiek nola prozesatuko duten jakiterik, ezta estatistika hutsak egiteko soilik erabiltzen duten.

Programa horiek aurkitzea eta kentzea ez da batere erraza. Hasteko, antibirus gehienek ez dute spywarea kontutan hartzen, ez baitira birusaren definizioan sartzen. Ez dute sisteman edo hardware-an kalterik egiten eta ez dute euren burua ugaltzen. Ekarri dituen programan txertatuta datoz gehienetan eta programa bera kendu beharra dago. Askotan programa kenduta ere, spywarea makinan geratzen da eta programa berezi baten bidez kendu beharra dago. Baina spywarea ez da mota horretako programen bidez bakarrik sartzen gure makinan. Sarean nabigatzen ari garela ere, Java edo Activex berezi batzuen bidez ere, programa horiek gure makinan sar daitezke, baina ohikoenak nabigatzean instalatzen zaizkigun cookie-ak edo salatariak dira. Cookie horiek webgune askotan sartzean ezartzen zaizkigu makinan eta gure makina identifikatuko dute, webgune horretan egiten dugun nabigazioaren datu guztiak apuntatuz: sartu ohi garen ordua, sarritasuna, guk ikuskatutako orrialdeak zeintzuk diren, erabiltzen dugun nabigatzailea, gure makinaren IP helbidea… Bisitariek emandako datu horiek prozesatuz, webguneek bisitarien gustuen eta nabigazio ohituren profila egin dezakete. Erabilerei dagokienez, era askotakoak izan daitezke. Spammerrek ere spywarea erabil dezakete gure makinan dauden posta elektronikoko helbideak eurei helarazteko.

Spywareari aurre egiteko neurrietan lehenengoa programak tentuz instalatzea da. Programa asko eta edozelakoak instalatuz gero ordenagailuaren abiadura motelduko da edonola ere. Gainera, fidatzekoak ez diren programek ez dute segurantzirik ematen, adibidez, Audiogalaxy bezalako truke programek spywarea ekarri ohi dute. Horrelako programen zerrenda aurkituko dugu spychecker.com helbidean eta badaezpadako programa bat instalatu aurretik bertara jotzea komeni da. Badira spywarea bilatu eta ezabatzen duten programak, Ad-Aware doakoa kasu. Beste batzuek gure ordenagailutik sarera eta saretik gure makinara dagoen trafikoa jagoten dute, ZoneAlarm kasu. Beste segurtasun neurri batzuren artean, nabigatzailean cookie-ak ezgaitzea edo noizean behin ezabatzea komeni da, gutaz gehiegi jakin ez dezaten. Explorer nabigatzailearen hobespenetan ActiveX kontrolak ezgaitzea ere neurri ona da.

Ad-Aware
www.lavasoft.de/software/adaware
ZoneAlarm
www.vsantivirus.com/za.htm

LABURRAK

Telendro baten bila
Azken bi asteotan Telendroen zoramena izan da Interneten, euskaldunon artean bereziki. Google hizpide duen Dirson bitakorak lehiaketa interesgarria jarri du abian, Googlen eginiko bilaketetan goiengo lekuak eskuratzeko webmasterrek duten abilezia probatzeko. Apirilaren 26an Googlen emaitzarik ematen ez zuen telendro hitza asmatu dute eta, berau bilatzean, emaitzetan lehenengo lekua eskuratzen duenak eramango du saria. Une honetan Aurki euskal bilatzailea dugu lehenengoa baina iraila arteko epea dago Google menperatzeko.

google.dirson.com
www.aurki.com/Telendro

Sasser birusa
Windows XP eta 2000 sistemako ordenagailuak kutsatzen dituen azken birusak buruko min handiak ari da eragiten. Ordenagailua geuk agindu gabe itzaltzen bazaigu litekeena da Sasser birusak kutsatuta egotea. Sistemaren segurtasun zulo bat baliatzen du birusak makinetan sartzeko, baina ez zaigu e-postaz sartuko edo webgune batean nabigatuz gero. Nahikoa da sarera konektatuta egotea, birusak IP helbideak bilatzen ditu eta, ondoren, bertan zulorik badago sartu eta exekutatuko da gure makinan. Hori gerta ez dakigun azken segurtasun txatalak instalatu behar ditugu, Windows Updatek apiriletik eskaintzen dituenak. Eguneratzeko oharrari jaramonik egin ez bagenion, dagoeneko kutsatuta egongo gara. Birusa kentzeko, lehendabizi, automatikoki itzaltzea galarazi behar diogu makinari, Hasiera menuan exekutatu aukeratuz eta, ondoren, “shutdown -a” idatziz. Ondorengo argibideak microsoft.fr edo microsoft.es webguneetan aurkituko ditugu.

Windows XP euskaraz
Gatesen azken sistema eragilea euskaraz erabili nahi dutenek dagoeneko aukera dute, UZEIk eta Elhuyarrek egindako itzulpena sarean eskuragarri baitago iragan astetik. Itzulpena doakoa da, hau da, ez dago Windows XP euskaraz erosi beharrik. Sistema honek orain LIP (Language Interface Pack) sistema erabiltzen du lokalizaizoetarako, interfazearen hizkuntza moldagarria izan dadin. Nahikoa da itzulpenak dakartzan LIP artxiboa saretik jaistea eta instalatzea sistema eragilea euskaratzeko. Microsoftek oraingoan itzulpena berak ordaindu izana eta lokalizazioak errazteko sistema hau erabiltzea Linux-en eraginpekotzat jotzen dituzte hainbat internautek, Eusko Jaurlaritzak sofware librearen alde egindako hautuak multinazionala mugiarazi baitu.

Itzulpena eskuratzeko
tinyurl.com/2nvf6